ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΙΣΜΟΣ

Το  φαινόμενο  της κακοποίησης   δεν  είναι  δυστυχώς κάτι καινούριο, καθώς  η  παρουσία  του  είναι  έντονη  σε  όλη  τη  διάρκεια  της  ανθρώπινης  ιστορίας. Παρά την βελτίωση των γενικότερων συνθηκών διαβίωσης , την ενημέρωση και τις προσπάθειες εκαπίδευσης, το  φαινόμενο  της  κακοποίησης  των παιδιών εξακολουθεί  να  υπάρχει ακόμα και σε  κοινωνίες  ανώτερου  κοινωνικού  και  οικονομικού  επιπέδου.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό  Υγείας  , η κακοποίηση ή κακομεταχείριση ενός παιδιού περιλαμβάνει όλες τις μορφές σωματικής ή συναισθηματικής  κακής μεταχείρισης, σεξουαλικής παραβίασης, παραμέλησης ή παραμελημένης θεραπευτικής αντιμετώπισης ή  εκμετάλλευσης για εμπορικούς σκοπούς, η οποία καταλήγει σε συγκεκριμένη ή εν δυνάµει βλάβη της υγείας, της ζωής, της ανάπτυξης ή αξιοπρέπειας του παιδιού, στο πλαίσιο μιας σχέσης ευθύνης, εμπιστοσύνης ή δύναµης (W.H.O. (1999), p.15.).

H Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και η διεθνής βιβλιογραφία περιγράφουν τέσσερις κύριες μορφές της παιδικής κακοποίησης: σωματική κακοποίηση, σεξουαλική κακοποίηση, συναισθηματική και ψυχολογική κακοποίηση και παραμέληση. Οι διαφορετικές αυτές µορφές κακοποίησης συχνά συνυπάρχουν ταυτόχρονα ακόμα και µέσα στην ίδια οικογένεια αλλά µπορεί να συµβαίνουν και µεµονωµένα. Η κακοποίησης έχει σαν αποτέλεσμα  ψυχολογικές και συμπεριφορικές επιπτώσεις, με πιο συνηθισμένα συμπτώματα την κατάθλιψη, τον θυμό, την αντικοινωνική συμπεριφορά , την παραβατική συμπεριφορά και την χρήση ουσιών.

Ποια παιδιά είναι σε ομάδα υψηλού κινδύνου για να υποστούν κακοποίηση;

•     Τα παιδιά βρεφικής και νηπιακής ηλικία.
•     Τα παιδιά με σωματική,  νοητική αναπηρία , και γενικότερα παιδιά που τυγχάνουν ανάγκης ιδιαίτερης φροντίδας (πχ παιδιά με χρόνιες ασθένειες, παιδιά με σοβαρή διαταραχή,  κωφά και  βαρήκοα παιδιά, παιδιά με νοητική καθυστέρηση , παιδιά με νευρολογικά προβλήματα, παιδιά με κινητικές διαταραχές, παιδιά με αυτισμό, με σύνδρομο Down κ.α)
•       Τα «δύσκολα» παιδιά, τα παιδιά με υπερκινητικότητα, με παρορμητικότητα, με αντιδραστική συμπεριφορά και τα έντονα ανυπάκουα παιδιά.
•     Τα παιδιά των ποίων οι γονείς πάσχουν από ψυχικά νοσήματα
•     Τα παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν υποστεί και αυτοί κακοποίηση.
•     Τα παιδιά των οποίων οι γονείς κάνουν χρήση αλκοόλ  ή τοξικών ουσιών.
•     Τα παιδιά που ζούν στα όρια της φτώχειας και σε χαμηλό κοινωνικό – οικονομικό επίπεδο.

Είναι ξεκάθαρο, ότι τα παιδιά που βρίσκονται σε μια από τις ανώτερες κατηγορίες, δεν είναι απαραίτητο ότι θα υποστούν κακοποίηση, απλά αυτές οι ομάδες θεωρούνται, βάσει στατιστικών δεδομένων και μελετών, υψηλού κινδύνου.

Κακοποίηση/κακομεταχείριση/παραμέληση  και αυτισμός

Το 31%  των παιδιών με οποιαδήποτε αναπηρία  έχουν υποστεί «κακομεταχείριση» συγκριτικά με το αντίστοιχο  9% των παιδιών τυπικής ανάπτυξης  . Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν  1.3 φορές  μεγαλύτερο κίνδυνο για παραμέληση. (Sullivan & Knutson, 2000).

Σε έρευνα με  156 παιδιά με αυτισμό, (Mandell, 2005), τα αποτελέσματα έδειξαν τα εξής:

· Τα 108 (69.2%)  δεν αναφέρουν κακοποίηση

·  Τα 22 (14.1%) αναφέρουν σωματική κακοποίηση

·   Τα 19 (12.2%) αναφέρουν σεξουαλική κακοποίηση

·   Τα 7 (4.4%) αναφέρουν και σωματική και σεξουαλική

Γιατί όμως τα παιδιά με αυτισμό είναι υψηλού κινδύνου για κακοποίηση;

· Μεγάλο ποσοστό παιδιών με αυτισμό  είναι μη λεκτικά  Edelson(2010)

·Έχουν δυσκολία με την χρήση της γλώσσας , οι άνθρωποι που τα ακούνε  δεν καταλαβαίνουν τι εννοούν ή τι λένε.

·  Μεγάλο ποσοστό παιδιών με αυτισμό που χάνονται,  δεν είναι σε θέση να επικοινωνήσουν το όνομα τους, την διεύθυνση τους ή το τηλέφωνο του σπιτιού τους.

· Έχουν δυσκολία στο να καταλάβουν το συναίσθημα και τις προθέσεις των άλλων , άρα μπορεί να έχουν πιθανή δυσκολία να αναγνωρίσουν μια πιθανή επικείμενη σεξουαλική/σωματική κακοποίηση

·Ακόμα και εάν την καταλάβει, πολλές φορές  μπορεί να μην ξέρει πώς να μεταφέρει τις ανησυχίες του σε κάποιον

· Δεν έχουν διδαχθεί πώς να πράξουν  κάτι τέτοιο

·Τα παιδιά με αυτισμό  μπορεί να είναι άκαμπτα στην συμπεριφορά και χωρίς ενσυναίσθηση, πράγμα που έχει σαν αποτέλεσμα  φτωχή ποιοτική κοινωνική  αλληλεπίδραση με τους φροντιστές, το οποίο αυξάνει σημαντικά το στρές των τελευταίων.

·Μπορεί να είναι μερικές φορές ανυπάκουα ή  σπάνια  επιθετικά.

· Συχνά χάνονται από την προσοχή των γονιών ή φροντιστών τους.

·Μπορεί να παρουσιάζουν εκρήξεις θυμού  όταν δεν ακολουθούνται οι εμμονές ή οι τελετουργίες της καθημερινότητας του , με αποτέλεσμα να προκαλούν έντονο ενδοοικογενειακό στρες.

·Μπορεί να παρουσιάζουν έντονες εκρήξεις κατά την διάρκεια αισθητηριακών δυσλειτουργιών.

· Η δυσκολία στην αποκωδικοποίηση των αντιδράσεων του πόνου θα μπορούσε να οδηγήσει σε κίνδυνο για τη μη ικανοποιητική διαχείριση του πόνου σε περιπτώσεις όπου τα παιδιά με ΔΑΦ  έχουν σωματικές βλάβες

· Έλλειψη επαρκών πόρων ή δυσκολία πρόσβασης σε χώρους παρέμβασης κάνει τους γονείς ευάλωτους και τους δημιουργεί έντονο άγχος  και αυτό τους προκαλεί δυσκολία μερικές φορές να διαχειριστούν τις καταστάσεις.

· Σύμφωνα με τους Algood et al. (2011) and in Hibbard et al. (2007), και μελέτες του Child Welfare Information Gateway (2012), ένας μη ειδικευμένος φροντιστής ή γονέας με προσωπικές δυσκολίες,  είναι υψηλού κινδύνου για κακοποιητικές συμπεριφορές. 

Σύμφωνα με τα ανώτερα, τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού, είναι σε αυξημένο κίνδυνο για να υποστούν οποιαδήποτε μορφή κακοποίησης και για αυτόν τον λόγο, οποιαδήποτε αλλαγή στην συμπεριφορά τους θα πρέπει να διερευνάται. Φυσικά, ας μην ξεχνάμε, ότι η σιωπή είναι συνενοχή.